Układ odpornościowy (immunologiczny) zaliczany jest do jednego z ważniejszych układów w procesie leczenia onkologicznego. Obejmuje on zarówno struktury organizmu jak i komórki zaangażowane w reakcje odpornościowe. Rolą prawidłowo funkcjonującego systemu odpornościowego jest przeszukiwanie organizmu, identyfikacja przednowotworowych komórek i wyłączanie ich z obiegu. Wśród składowych układu odpornościowego wyróżnia się:węzły chłonne, które izolują infekcję i działają jak magazyny odpornościowe oraz przechowujące komórki odpornościowe, gruczoł grasicy produkujący komórki T, które zarządzają układem odpornościowym, niszczą komórki nowotworowe i wirusy, wątrobęprodukującą limfę i komórki Browicza-Kupffera, które unieszkodliwiają bakterie, drożdże i toksyny, śledzionę filtrującą krew, niszczącą bakterie i zużyte czerwone krwinki, szpik kostny, który produkuje komórki macierzyste (z nich powstają wszystkie komórki odpornościowe). W momencie zachorowania i rozpoczęcie terapii przeciwnowotworowych ciąg tych zdarzeń zostaje zaburzony. Układ immunologiczny człowieka jest w ciągłej pracy, jednak jak już wiadomo jego prawidłowe i efektowne funkcjonowanie uwarunkowane jest ciągłą podażą składników odżywczych, witamin oraz składników mineralnych. Często zdarza się, że u pacjentów poddanych intensywnemu leczeniu rozpoznaje się cechy niedożywienia, a co za tym idzie ich układ odpornościowy jest osłabiony, a leczenie mniej skuteczne. W tym czasie z pomocą przychodzi żywność, która za sprawą swoich walorów jest w stanie wzmocnić osłabiony organizm.
Wzmacnianie układu odpornościowego
Dzięki prowadzonym badaniom wiemy, które składniki odżywcze, witaminy i składniki mineralne wzmacniają odporność, a które wspomagają powrót do zdrowia. Warto dokładnie przyjrzeć się ich funkcjom w organizmie oraz wiedzieć, w jakich produktach znajduje się ich najwięcej.
WITAMINA A
Podnosi odporność organizmu na przeziębienie i infekcje, poprzez zwiększenie wytwarzania ciał odpornościowych, pomaga utrzymać integralność przewodu pokarmowego, błony komórkowej i płuc, zapobiegając wtargnięciu obcych czynników do organizmu. Chroni organizm przed działaniem niekorzystnych czynników powstających w trakcie przemian biochemicznych.
Najważniejsze źródła w diecie: tran, tłuste ryby (makrela, łosoś, śledź), żółtko jaja, mleko i przetwory mleczne, masło, marchew, pomidory, papryka, szpinak oraz natka pietruszki.
WITAMINA B5, B6, B12
Wzmacniają odporność organizmu, przeciwdziałają zmęczeniu oraz łagodzą skutki uboczne terapii przeciwnowotworowych. Zapobiegają niedokrwistości, przyśpieszają gojenie się ran pooperacyjnych. Korzystnie wpływają na metabolizm białek, tłuszczy i węglowodanów.
Najważniejsze źródła w diecie: ziarna zbóż, otręby pszenne, drożdże, orzechy, wątroba, kiełki pszenicy, drób, soja, melon, ryby oraz zielone warzywa.
WITAMINA C
Wywiera korzystny wpływ na odporność, zapobiega infekcjom wirusowym i bakteryjnym, jest przeciwutleniaczem, neutralizuje wolne rodniki, działa przeciwnowotworowo. Zwiększa przyswajalność żelaza oraz przyśpiesza gojenie się ran. Pobudza grasicę do produkcji komórek typu T.
Najważniejsze źródła w diecie: owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, truskawki, kiwi, agrest, cytryna, pomidor, papryka, brokuł, kalafior, warzywa kapustne, ziemniaki.
W chwili obecnej prowadzone są szczegółowe badania przez American National Institutes for Health, których celem jest ukazanie, że wiele rodzajów komórek nowotworowych, nie może przetrwać w środowisku bogatym w witaminę C.
WITAMINA E
Hamuje proces starzenia komórek, chroni przed działaniem wolnych rodników, a tym samym zmniejsza ryzyko wystąpienia miażdżycy oraz choroby nowotworowej. Ułatwia gojenie się ran, pomaga w leczeniu bezsenności. Wzmacnia funkcjonowanie komórek typu B i T, które znakują i niszczą nowotwór.
Najważniejsze źródła w diecie: ziarna zbóż, kiełki zbóż, oleje roślinne, orzechy, soja, szpinak, brukselka, jaja, masło, produkty zbożowe.
SELEN, MAGNEZ, CYNK, MIEDŹ
Biorą udział w procesach antyutleniania, oraz w wyniku długoterminowych obserwacji udowodniono, że przyczyniają się do wzrostu poziomu odporności. Największą uwagę należy zwrócić na cynk i selen. Cynk jest pomocny przy produkcji komórek odpornościowych i funkcjonowaniu komórek B i T, które rozpoznają i niszczą nowotwór. Selen wzmacnia odporność oraz współpracuje z witaminą E.
Najważniejsze źródła w diecie: ryby, sery, mięso, zboża, skorupiaki, drożdże, rośliny strączkowe, kakao, figi, migdały, banany, dynia, słonecznik, orzechy ziemne.
ŻEŃ-SZEŃ WŁAŚCIWY
Badania przeprowadzane na żeń-szeniu, ukazały, że zioło to ma różne właściwości przeciwnowotworowe min.: hamuje proces angiogenezy, stymuluje czynność naturalnych komórek cytotoksycznych, hamuje cykl komórkowy, a nawet stymuluje przekształcanie komórek rakowych w zdrowe komórki.
Jak włączyć żeń-szeń do diety: polecane są herbatki z naturalnego korzenia żeń-szenia czerwonego, można również żuć jego korzeń.
CYSTEINA
Cysteina jest związkiem, który przekształca się w organizmie w glutation. W momencie narażenia na działanie toksyn organizm zwiększa poziom glutationu, aby doszło do ich detoksykacji, pod warunkiem, że w organizmie występuje odpowiednie stężenie cysteiny. Glutation jest niezbędny makrofagom, do produkcji limfocytów i błony komórkowej czerwonych krwinek.
Najważniejsze źródła w diecie: mięso, jajka, cebula, czosnek, soja, komosa ryżowa, oraz orzechy.
Oprócz poszczególnych składników mineralnych mających korzystny wpływ na pracę układy odpornościowego, w diecie znajdują się również produkty oraz przyprawy, które wykazują podobne działanie, należą do nich min.:
- CZOSNEK (cząsteczki przeciwrakowe oraz zwiększające odporność są uwalniane podczas mechanicznego rozdrabniania, najbardziej wartościowy jest świeżo wyciśnięty)
- JOGURTY, PRODUKTY KWASZONE (OGÓRKI, KAPUSTA) stanowią doskonałe źródło „dobrych” bakterii wspierających florę bakteryjną jelit. Najbardziej rozpowszechnione i wykazujące korzystny wpływ dla organizmu są szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium.
- CYNAMON (wykazuje właściwości bakteriobójcze i przeciwzapalne, zalecany jest w okresie wzmożonego wysiłku, stanowi wspaniały dodatek do wszystkich rodzajów potraw).
W przypadku znacznych niedoborów substancji odżywczych – jak to ma miejsce wśród pacjentów poddawanych chemioterapii, komórki odpornościowe tracą większą część swojego antyoksydacyjnego mechanizmu obronnego, przez co giną w dużych ilościach. Należy jednak zaznaczyć, że wyżej wymienione witaminy, składniki mineralne oraz związki należy dostarczać do organizmu głównie w sposób naturalny, tzn. czerpać z pożywienia. Mimo, iż istnieje szereg zwolenników stosowania suplementów diety, które mogą w sposób łatwy, ale nie koniecznie szybki uzupełnić niedobory oraz zapewnić ich właściwe stężenie w organizmie. Należy jednak wiedzieć, że związki dostarczane w postaci kapsułek nie są metabolizowane i wykorzystywane w pełni przez organizm i tak naprawdę wchłania się ich niewielka część. Natomiast wszystkie omawiane związki zawarte w naturalnych składnikach pokarmowych są lepiej i efektywniej wykorzystywane przez organizm. Oczywiście wybór i drogę dostarczania ich do swojego organizmu każdy chory podejmuje indywidualnie, należy jednak wiedzieć, że składniki pochodzące bezpośrednio z żywności są dla organizmu bezpieczniejsze i lepiej przez niego wykorzystywane. Aby wykorzystać ze spożywanych pokarmów (głównie z warzyw i owoców) jak największe ilości składników odżywczych należy poznać sposoby ich pozyskiwania:
- Należy dokładnie przeżuwać owoce i warzywa w celu mechanicznego złamania ścian komórkowych.
- Zaleca się gotowanie warzyw i owoców do momentu, aż temperatura zniszczy ściany komórkowe (minusem tej metody jest to, że podczas gotowania dochodzi do niszczenia niektórych substancji odżywczych).
- Ściany komórkowe można zniszczyć mechanicznie poprzez wyciskanie soku z owoców i warzyw.
Zarówno pacjenci poddawani leczeniu przeciwnowotworowemu jak i osoby zmagające się z problemem obniżonej odporności, powinny uwzględniać w swoim żywieniu wyżej wymienione związki oraz produkty. Żywność stanowi doskonałe wsparcie w walce z chorobą, należy tylko umiejętnie doszukiwać się jej zdrowotnych walorów, a później już tylko cieszyć się każdym dniem. Sięgajmy zatem po naturalne wzmocnienie!
Piśmiennictwo:
- Beliveau R., Gindras D.: Dieta w walce z rakiem – Profilaktyka i wspomaganie terapii przez odżywianie, Wydawnictwo Delta, Warszawa 2010
- Holford P.: Rakowi powiedz nie. Metody zapobiegania i zwalczania raka bez udziału lekarstw, Wydawnictwo Filar, Warszawa 2011
- Russell L. Blaylock.: Naturalne strategie w walce z rakiem. Odżywianie w terapii antynowotworowej, Wydawnictwo Studia Astropsychologii, Białystok 2012
- Head J.F, Wang F. et al. Assessment of immunological competence and host reactivity against tumor antigens In Brest Cancer patients, 1993
- Yun T-K, Choi S-Y, Yun HY. Epidemiological study on cancer prevention by ginseng : are all kinds of cancers preventable by ginseng?, 2001
