Czerwone, różowe, fioletowe – kuszą swym wyglądem i zapachem, często nie pozwalają przejść obok siebie obojętnie. W okresie wakacyjnym zapełniają wszystkie targowiska. Owoce sezonowe – ile w nich dobra, witamin i cennych składników, a ile sztucznie wyhodowanych związków karcynogennych? O tym dziś słów kilka.
TRUSKAWKI obfitują w witaminę C, witaminy z grupy B oraz beta karoten, są dobrym źródłem potasu wapnia, żelaza oraz fosforu. Żelazo zawarte w truskawkach jest cennym składnikiem dla osób zmagających się z anemią, gdyż wspomaga procesy krwiotwórcze. Są owocami niskokalorycznymi 100g truskawek zawiera zaledwie 28 kcal. Większość tych owoców składa się z wody, która jest bardzo cenna, gdyż przyczynia się oczyszczenia organizmu. Zawarty w nich cukier (fruktoza) nie powoduje nagłych i gwałtownych skoków insuliny, dzięki czemu truskawki mogą spożywać pacjenci zmagający się z cukrzycą. Owoce te zawierają również substancje wykazujące działanie przeciwnowotworowe są to między innymi kwas elagowy, antocyjanidyny oraz proatocyjanidyny.
MALINY podobnie jak truskawki są dobrym źródłem witaminy C, E, B i beta karotenu, zawierają żelazo, potas i fosfor. Właściwości lecznicze malin pozwalają korzystnie wpłynąć na regulacje ciśnienia krwi oraz poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz odpornościowego. W ich składzie znajdują się również salicylany, które swoim działaniem przypominają aspirynę (działanie przeciwzapalne). Zaliczane są do owoców niskokalorycznych: w 100g znajduje się 29 kcal. Za sprawą dużej ilości antyoksydantów zapobiegają rozwojowi chorób nowotworowych.
BORÓWKI należą do grupy owoców miękkich bogatych w wapń, potas i selen oraz witaminy z grupy B, beta karoten i silnie rozpowszechnioną wśród owoców witaminę C. Wykazują działanie antyseptyczne oraz oczyszczają krew. Wspomagają odporność organizmu. Są pomocne w zwalczaniu biegunki oraz problemów skórnych. W borówkach występują bardzo obficie antocyjanidyny, które mogą opóźnić rozrost guza nowotworowego. 100 g borówek zawiera 45 kcal. Owoce te są cennym źródłem kwasu foliowego oraz elagowego, obydwa kwasy wykazują działanie w prewencji nowotworów.
Kwas elagowy, antocyjanidyny i proatocyjanidyny to związki znajdujące się w opisanych wyżej owocach miękkich i prawdopodobnie są ważnym składnikiem w prewencji chorób nowotworowych.
Kwas elagowy zaliczany jest do grupy polifenoli, znajduje głównie w malinach, poziomkach, truskawkach, a także w niektórych orzechach (laskowych, pekan). W przypadku malin najwięcej kwasu elagowego znajduje się w pestkach, natomiast poziomki zawierają go w swoim miąższu w ponad 90 procentach. Skuteczność tej substancji była badana na szczepach komórek rakowych, które zostały wyhodowane w laboratorium. Stwierdzono, że za sprawą dużej ilości polifenoli w tych owocach mogą one powstrzymywać rozwój komórek nowotworowych. Mechanizm działania kwasu elagowego polega na zapobieganiu aktywacji substancji rakotwórczych w toksynach komórkowych, które zostają w ten sposób pozbawione możliwości reagowania z DNA, a tym samym nie są zdolne do wywoływania mutacji pobudzających rozwój nowotworu.
Owoce czerwone, różowe, fioletowe, niebieskie oraz pomarańczowe swoją barwę zawdzięczają antocyjanidynom. Ten barwny pigment znajduje się głównie w malinach oraz borówkach. Borówki w 100 g mogą zawierać nawet 500 mg tego związku. Oprócz zdolności przeciwutleniających przyczyniają się również do wstrzymania syntezy DNA i zahamowania wzrosty komórek rakowych (badanie przeprowadzone na komórkach hodowanych w laboratorium). Ostatnie doniesienia wykazują iż jedna z antocyjanidyn (delfinidyna), która znajduje się w borówce może osłabiać proces angiogenezy (tworzenie nowych naczyń krwionośnych).
Naukowcy poddali badaniom również preparaty aronii, aby sprawdzić ich przydatność w chemioprewencji nowotworu jelita grubego. Wyniki są zadowalające i ukazują, że badany ekstrakt przyczyniał się do hamowania wzrostu komórek nowotworowych (wzrost tych komórek został zahamowany w 50% po 48 godzinach w obecności 25 μg/ml ekstraktu aronii). Wieloletnie eksperymenty wykazały również, że antocyjaniny aronii zmniejszają nasilenie występowania skutków ubocznych terapii przeciwnowotworowych. Warto wiedzieć, że owoc aronii jest cennym źródłem witamin: A, C, E, PP oraz witamin B1, B2 i B6. 100 g tych owoców dostarcza organizmowi 1-2,5 g związków polifenolowych.
Mimo iż badania nad potencjałem antyrakowym wszystkich substancji przeciwutleniających żywości nadal trwają i w chwili obecnej nie do końca wiadomo w jak dużym stopniu mogą przyczynić się do zapobiegania rozwojowi choroby, to jedno jest pewnie: spożywanie owoców w codziennej diecie nie zaszkodzi! Warto spożywać każdego dnia kilka porcji świeżych, sezonowych owoców, gdyż dostarczają wiele cennych witamin oraz składników mineralnych. Ponadto są dobrym źródłem błonnika pokarmowego w diecie. Warto kupować owoce ze sprawdzonych źródeł, dokładnie oczyszczać je przed spożyciem oraz unikać przetwarzania termicznego, gdyż dochodzi wtedy do utraty najbardziej wartościowych mikroelementów i witamin.
Piśmiennictwo:
- Beliveau R., Gindras D.: Dieta w walce z rakiem – Profilaktyka i wspomaganie terapii przez odżywianie, Wydawnictwo Delta, Warszawa 2010 (tabele str. 140, 142, 143)
- Błecha K., Wawer I.: Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia, wydawnictwo BoniMed , Żywiec 2011
