Owocowy misz-masz

Czerwone, różowe, fioletowe – kuszą swym wyglądem i zapachem, często nie pozwalają przejść obok siebie obojętnie. W okresie wakacyjnym zapełniają wszystkie targowiska. Owoce sezonowe – ile w nich dobra, witamin i cennych składników, a ile sztucznie wyhodowanych związków karcynogennych? O tym dziś słów kilka.

TRUSKAWKI obfitują w witaminę C, witaminy z grupy B oraz beta karoten, są dobrym źródłem potasu wapnia, żelaza oraz fosforu. Żelazo zawarte w truskawkach jest cennym składnikiem dla osób zmagających się z anemią, gdyż wspomaga procesy krwiotwórcze. Są owocami niskokalorycznymi 100g truskawek zawiera zaledwie 28 kcal. Większość tych owoców składa się z wody, która jest bardzo cenna, gdyż przyczynia się oczyszczenia organizmu. Zawarty w nich cukier (fruktoza) nie powoduje nagłych i gwałtownych skoków insuliny, dzięki czemu truskawki mogą spożywać pacjenci zmagający się z cukrzycą. Owoce te zawierają również substancje wykazujące działanie przeciwnowotworowe są to między innymi kwas elagowy, antocyjanidyny oraz proatocyjanidyny.

MALINY podobnie jak truskawki są dobrym źródłem witaminy C, E, B i beta karotenu, zawierają żelazo, potas i fosfor. Właściwości lecznicze malin pozwalają korzystnie wpłynąć na regulacje ciśnienia krwi oraz poprawiają funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz odpornościowego. W ich składzie znajdują się również salicylany, które swoim działaniem przypominają aspirynę (działanie przeciwzapalne). Zaliczane są do owoców niskokalorycznych: w 100g znajduje się 29 kcal. Za sprawą dużej ilości antyoksydantów zapobiegają rozwojowi chorób nowotworowych.

BORÓWKI należą do grupy owoców miękkich bogatych w wapń, potas i selen oraz witaminy z grupy B, beta karoten i silnie rozpowszechnioną wśród owoców witaminę C. Wykazują działanie antyseptyczne oraz oczyszczają krew. Wspomagają odporność organizmu. Są pomocne w zwalczaniu biegunki oraz problemów skórnych. W borówkach występują bardzo obficie antocyjanidyny, które mogą opóźnić rozrost guza nowotworowego. 100 g borówek zawiera 45 kcal. Owoce te są cennym źródłem kwasu foliowego oraz elagowego, obydwa kwasy wykazują działanie w prewencji nowotworów.

Kwas elagowy, antocyjanidyny i proatocyjanidyny to związki znajdujące się w opisanych wyżej owocach miękkich i prawdopodobnie są ważnym składnikiem w prewencji chorób nowotworowych.

Kwas elagowy zaliczany jest do grupy polifenoli, znajduje głównie w malinach, poziomkach, truskawkach, a także w niektórych orzechach (laskowych, pekan). W przypadku malin najwięcej kwasu elagowego znajduje się w pestkach, natomiast poziomki zawierają go w swoim miąższu w ponad 90 procentach. Skuteczność tej substancji była badana na szczepach komórek rakowych, które zostały wyhodowane w laboratorium. Stwierdzono, że za sprawą dużej ilości polifenoli w tych owocach mogą one powstrzymywać rozwój komórek nowotworowych. Mechanizm działania kwasu elagowego polega na zapobieganiu aktywacji substancji rakotwórczych w toksynach komórkowych, które zostają w ten sposób pozbawione możliwości reagowania z DNA, a tym samym nie są zdolne do wywoływania mutacji pobudzających rozwój nowotworu.

Owoce czerwone, różowe, fioletowe, niebieskie oraz pomarańczowe swoją barwę zawdzięczają antocyjanidynom. Ten barwny pigment znajduje się głównie w malinach oraz borówkach. Borówki w 100 g mogą zawierać nawet 500 mg tego związku. Oprócz zdolności przeciwutleniających przyczyniają się również do wstrzymania syntezy DNA i zahamowania wzrosty komórek rakowych (badanie przeprowadzone na komórkach hodowanych w laboratorium). Ostatnie doniesienia wykazują iż jedna z antocyjanidyn (delfinidyna), która znajduje się w borówce może osłabiać proces angiogenezy (tworzenie nowych naczyń krwionośnych).

Kolejną grupę polifenoli stanowią proatocyjanidyny. Znaczącym źródłem tego związku wśród pokarmu jest cynamon oraz kakao, natomiast wśród owoców wyróżnia się żurawinę oraz borówki, dodatkowo poziomki i truskawki. Związek ten charakteryzują duże właściwości przeciwutleniające. Obecnie trwają badania nad potencjałem antyrakowym tej substancji, jednak już teraz naukowcy podają iż spożywanie produktów obfitujących w proatocyjanidyny hamuje wzrost komórek nowotworowych, głównie raka okrężnicy. Dodatkowo substancja ta może utrzymywać guzy nowotworowe w stanie uśpienia, za sprawą hamowania rozwoju nowych naczyń krwionośnych.

Naukowcy poddali badaniom również preparaty aronii, aby sprawdzić ich przydatność w chemioprewencji nowotworu jelita grubego. Wyniki są zadowalające i ukazują, że badany ekstrakt przyczyniał się do hamowania wzrostu komórek nowotworowych (wzrost tych komórek został zahamowany w 50% po 48 godzinach w obecności 25 μg/ml ekstraktu aronii). Wieloletnie eksperymenty wykazały również, że antocyjaniny aronii zmniejszają nasilenie występowania skutków ubocznych terapii przeciwnowotworowych. Warto wiedzieć, że owoc aronii jest cennym źródłem witamin: A, C, E, PP oraz witamin B1, B2 i B6. 100 g tych owoców dostarcza organizmowi 1-2,5 g związków polifenolowych.

Mimo iż badania nad potencjałem antyrakowym wszystkich substancji przeciwutleniających żywości nadal trwają i w chwili obecnej nie do końca wiadomo w jak dużym stopniu mogą przyczynić się do zapobiegania rozwojowi choroby, to jedno jest pewnie: spożywanie owoców w codziennej diecie nie zaszkodzi! Warto spożywać każdego dnia kilka porcji świeżych, sezonowych owoców, gdyż dostarczają wiele cennych witamin oraz składników mineralnych. Ponadto są dobrym źródłem błonnika pokarmowego w diecie. Warto kupować owoce ze sprawdzonych źródeł, dokładnie oczyszczać je przed spożyciem oraz unikać przetwarzania termicznego, gdyż dochodzi wtedy do utraty najbardziej wartościowych mikroelementów i witamin.

Piśmiennictwo:

  1. Beliveau R., Gindras D.: Dieta w walce z rakiem – Profilaktyka i wspomaganie terapii przez odżywianie, Wydawnictwo Delta, Warszawa 2010 (tabele str. 140, 142, 143)
  2. Błecha K., Wawer I.: Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia, wydawnictwo BoniMed , Żywiec 2011

Małgorzata Solecka – dietetyk

Specjalista do spraw żywienia i edukacji pacjentów onkologicznych.
Członek Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej.
kontakt: dietetyk@wygrajmyzdrowie.pl